Wspomnień czar - garnizon Gubin
Gubin
(niem. Guben, dolnołuż. Gubin) – miasto i gmina w województwie lubuskim,
w powiecie krośnieńskim, położone na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, nad Lubszą. Gubin
leży w polskiej części Dolnych Łużyc, na granicy z Niemcami i do 1945 roku było
wschodnią częścią miasta Guben. |
![]() Garnizon Gubin w latach 1998 - 2002. |
Kolejnymi numerami oznaczono: 1 - koszary 73 pz "Ułanów Karpackich"; 2 - place ćwiczeń taktycznych (PCT) "Lotnisko" i "Wałowice"; 3 - plac ćwiczeń ogniowych (PCO) "Jaromirowice"; 4 i 5 - obiekty koszarowe 5 KBZ (tym bcz "UK"); 6 - strzelnica "Bieżyce" |
W latach 1989 - 2011 tradycje Pułku Ułanów Karpackich kultywowali:
73 pułk zmechanizowany Ułanów Karpackich (1989-1998)
JW 2894 – niepowtarzalny, czterocyfrowy numer jednostki wojskowej używany w Wojsku
Polskim, zarówno w korespondencji służbowej jak i prywatnej od 1946 r. do chwili obecnej. To
właśnie z tym numerem kojarzono pułk siedemdziesiąty trzeci. I choć
jako rasowy pułk "pancerny" istniał oficjalnie od roku 1955, by z czasem
stać się zmechanizowanym i do tego Ułanów Karpackich, to jego korzenie
sięgają znacznie głębiej. |
Dzieje pułku, struktura organizacyjna i dyslokacja Rozkazem MON Nr 0045/Org. z dnia 17 maja 1951 r. zapoczątkowano, dość długi ze względu na braki kadrowe i w sprzęcie, proces formowania 19 Dywizji Zmechanizowanej. W skład jej struktury organizacyjnej miał wejść 73 pułk zmechanizowany - JW 2894 - zgodnie z etatem 5/83 - MSD Gubin - Komorów. Proces formowania miał zakończyć się 1 grudnia 1952 r. |
![]() | Koszary Gubin - Komorów. (zdjęcie z 2008 r.). W tym budynku od 1953 r. funkcjonowały kolejno sztaby: |
19
września 1955 r. pułk zostaje podporządkowany pod 19-tą Dywizję Pancerną, powstającą na bazie rozformowanej
19 Dywizji Zmechanizowanej, zmieniając jednocześnie swoją strukturę organizacyjną (według nowego etatu 5/178), a jego
przeformowanie zakończono do 20 grudnia 1955 r. Kolejną transformację, tym razem dużo większą i poważniejszą, pułk przeszedł w roku 1963. Zgodnie z zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 057/Org. z 8 kwietnia 1963 roku – 73 pułk zmechanizowany został przeformowany w 73 pułk czołgów średnich z jednoczesną zmianą dyslokacji. Odtąd, do końca swojego istnienia, pułk stacjonuje w koszarach „przy stacji”, które zajął po rozwiązanym 72 pułku zmechanizowanym. |
![]() Koszary "przy stacji". |
Pułkowe koszary (stan obecny). Na zdjęciu oznaczono ( stan z 1989 r.) : 1 - rejon postoju czołgów 1 bcz grupy "E" (eksploatacyjnej); 2 - rejon zakwaterowania 1 bcz, bppanc i das; 3 - sztab pułku. |
W drugiej połowie lat 60-tych główną siłę uderzeniową 73 pułku stanowiło: 5 kompanii czołgów T 55 (każda po 16 szt.) i kompania piechoty zmotoryzowanej na transporterach kołowych SKOT 2 AP (10 szt.). Pozostałe pododdziały to: bateria przeciwlotnicza, kompania rozpoznawcza, kompania łączności, kompania saperów, kompania remontowa, kompania zaopatrzenia, kompania medyczna, pluton chemiczny, pluton ochrony i regulacji ruchu. W takiej strukturze pułk przetrwał do końca lat 80-tych, wówczas nastąpiła zmiana struktury organizacyjnej z kompanijnej na batalionową. Główna różnica polegała na utworzeniu trzech batalionów czołgów (po 31 czołgów w każdym) i zastąpieniu transporterów kołowych SKOT, gąsienicowymi typu BWP 1. W międzyczasie 7 marca 1985 roku 5 DPanc otrzymała imię gen. bryg. Aleksandra Waszkiewicza. |
![]() | ![]() | ![]() |
Brama wjazdowa | Oficer dyżurny i Biuro przepustek | Oficer dyżurny PST |
![]() | ![]() | ![]() |
Sztab pułku. W tle budynek 2 bcz | Budynek daplot k. rozp. k. łącz. k. rem. k. zaop. | Hala sportowa |
![]() | ![]() | ![]() |
Budynek 1 bcz, das, bppanc. Z przodu stołówka nr 2 | Budynki 1 i 2 bpz. W środku stołówka nr 1 | Klub żołnierski |
Panorama pułkowych koszar. Zdjęcia z 2008 i 2011 r. |
W tym czasie, w pułku, miały miejsce dwa niezwykłe wydarzenia: - W 1984 lub 1985 roku spaliły
się 2 czołgi. Jeden, jako że był przeznaczony do remontu, udało się przekazać
do zakładów remontowych. Niestety z drugim był "mały" problem - dopiero co odebrano go z remontu i w celu uniknięcia „afery”
prokuratorskiej postanowiono sprawę załatwić "honorowo" - "nakręcając" mu kilometrów. Był to bodajże najintensywniej
eksploatowany czołg w całym Ludowym Wojsku Polskim. Stojąc w parku wozów bojowych (PWB) „odbył” wszystkie
możliwe strzelania, ćwiczenia i inne szkolenia, z poligonami włącznie, aż wreszcie można go było oddać do remontu. |
![]() Najsłynniejszy pułkowy czołg - uciekinier.
Foto: Archiwum Wojskowego Sądu Garnizonowego w Poznaniu. |
Rok
1989 był dla 73 pułku czołgów średnich równie przełomowy jak 1963. W
maju i czerwcu pułk otrzymał "pachnące farbą" czołgi T 72M1, które
zostały wyprodukowane w gliwickich Zakładach Mechanicznych
"Bumar-Łabędy". 2 sierpnia 1989 r. ówczesny Minister Obrony Narodowej, gen. armii Florian Siwicki, podpisuje rozkaz Nr Pf 16/MON w sprawie przekazania tradycji bojowych i nadania imienia Ułanów Karpackich 73 pułkowi czołgów średnich 5 Saskiej Dywizji Pancernej im. gen. Aleksandra Waszkiewicza. Z rozpędu, a właściwie owczego pędu do poprawy wizerunku Sił Zbrojnych, zrobiono "małe" Faux pas. 26 sierpnia pułk uroczyście przejął nazwę i tradycje Pułku Ułanów Karpackich. |
![]() | ![]() | |
![]() | ![]() |
Od
22 listopada jednostka, zgodnie z rozkazem przełożonego, przechodzi na
nową strukturę organizacyjną (tzw.: batalionową), by w nadchodzącym 1990
roku już jako zunifikowany pułk zmechanizowany wejść w podporządkowanie
nowo powstałej 5 Dywizji Zmechanizowanej. W kolejnych latach nie nastąpiły znaczące zmiany
strukturalne. Natomiast 15
września 1993 r. 5 DPanc przyjęła dziedzictwo tradycji dywizji Wojska Polskiego
oznaczonych cyfrą "5", nadano jej nazwę wyróżniającą "Kresowa"
i imię Króla Bolesława Chrobrego. |
| ![]() | |
Czołg T 72 M1. Zmodernizowana wersja T 72 M. Większość pułkowych czołgów wyprodukowana była w 1989 roku. | Transporter BWP 1
Podstawowy wóz bojowy pułku w latach
80-tych i 90-tych. XX w. |
Ten sam Zarząd ZUK, 28 kwietnia 1990 r., w odpowiedzi na pismo z 73 Pułku Czołgów Średnich w Gubinie, powiadamia go o przedstawieniu sprawy na najbliższym Walnym Zebraniu Związku. 19.08.1990 r. – Walne Zebranie ZUK wyraża zgodę, aby 73 Pułk Czołgów Średnich nosił imię Pułku Ułanów Karpackich, przyjął jego tradycje i barwy. 21.01.1991 r. – Ministerstwo Obrony Narodowej wydaje nowy rozkaz Nr 1/MON, w sprawie dziedziczenia i kultywowania tradycji Ułanów Karpackich. W pułkowej historii znaczący okazał się również rok 1994. Właśnie wtedy 73 pułk zmechanizowany Ułanów Karpackich zaliczał ćwiczenie pułkowe. Cóż to były za manewry! Pełen rozmach (także i przed ćwiczeniem), jak to się mówiło: "ogień, ruch i dynamika" (dzień/noc), prawie cała dywizja w polu na 3 poligonach jednocześnie.Dzisiaj na tym szczeblu można tylko o tym pomarzyć. Ich współczesnym odpowiednikiem są "Anakondy", które trochę przypominają dawne ćwiczenia. Obfitujący w niezwykłe wydarzenia był też 1998 r. W roku tym, dokładnie 22 sierpnia na placu przed miejskim ratuszem, miała miejsce pierwsza wspólna polsko - niemiecka przysięga wojskowa z udziałem ministrów obrony narodowej Polski i Niemiec i wielu innych nie mniej znamienitych gości, którzy zostali na nią zaproszeni.
|
![]() | ![]() |
Wydanie specjalne "Wiadomości Gubińskich". Numer w całości poświęcony wspólnej przysiędze żołnierzy polskich i niemieckich. |
Rok ten rzeczywiście był dla pułku rokiem niezwykłym i smutnym zarazem. Niestety w jego barwnej historii ostatnim jako Jednostki Wojskowej 2894. W wyniku zmniejszania liczebności wojsk III RP, rozformowano dywizję, a na bazie dowództwa dywizji oraz 73 pułku sformowano 5 Kresową Brygadę Zmechanizowaną. Zanim do tego doszło w ostatnich dniach sierpnia odbył się jubileuszowy X Zlot Ułanów Karpackich. W pierwszym dniu Zlotu (28 sierpnia) najważniejszym punktem uroczystości zorganizowanej z okazji obchodów święta pułku był meldunek dowódcy mjr dypl. Jarosława Buta, o gotowości jednostki do przejścia w struktury 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej (JW 3484). Meldunek w obecności dowódcy 5 KBZ, ppłk dypl. Zbigniewa Smoka, przyjął dowódca 4 Lubuskiej Dywizji Zmechanizowanej, płk dypl. Zbigniew Szura. Tak zakończył się kolejny, nie mniej udany, okres w historii Ułanów Karpackich. |
Poczet dowódców 73 pułku zmechanizowanego Ułanów Karpackich (zdjęcia późniejsze)
![]() | ![]() | ![]() | ![]() |
mjr dypl. Andrzej LELEWSKI 1989-1990 | ppłk dypl. Mieczysław STACHOWIAK 1990-1991 | mjr dypl. Wiesław MICHNOWICZ 1991-1994 | mjr dypl. Jarosław BUT 1994-1998 |
Znaki rozpoznawcze 73 pz UK
Do znaków rozpoznawczych 73 pułku zmechanizowanego Ułanów Karpackich należały: - odznaka pułkowa wraz z korpusówkami (palemkami) - marsz pułkowy Były one tożsame ze znakami używanymi przez Pułk Ułanów Karpackich. Pierwsze odznaki pułkowe wręczono 7 maja 1991 r.
|
batalion czołgów Ułanów Karpackich 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej (1999-2001)
5 KBZ - początek garnizonowej rewolucji Praktycznie
od września 1998 r rozpoczęto, podzielony na kilka etapów, proces
formowania 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej - JW 3484.
Realizacja tego przedsięwzięcia, pomimo organizacyjnego rozmachu,
przebiegała w zasadzie równolegle do rozformowywania oddziałów i
pododdziałów 5 KDZ. Obsadę etatową brygady w głównej mierze oparto na bazie dowództwa 5 Kresowej Dywizji Zmechanizowanej im. Króla Bolesława Chrobrego oraz pododdziałów 73 Pułku Zmechanizowanego Ułanów Karpackich. Organizacyjnie wiązało się to z opuszczeniem koszar "przy stacji", zagospodarowaniem opuszczonych przez 5 KDZ koszar Gubin - Komorów, a także przejęciem i zaewidencjonowaniem wielu innych obiektów i nieruchomości po likwidowanych jednostkach garnizonu Gubin. | ![]() Dowódca 5 KBZ płk dypl. Zbigniew SMOK (zdjęcie późniejsze) |
Dyslokacja "Kresówka", jak o niej pieszczotliwie mówiono "na mieście", zmieniła również podporządkowanie wchodząc w skład 4 Lubuskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Jana Kilińskiego. Pomimo tego iż brygada z dniem 1 stycznia 1999 r. osiągnęła gotowość bojową to proces dyslokacji jej pododdziałów do kompleksu koszarowego pokazanego na poniższym zdjęciu, trwał do wiosny 1999 r. Utworzona brygada jako spadkobierczyni 5 KDZ przejęła jej tradycje. | ![]() Odznaka 5 KBZ |
![]() Koszary 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej Gubin - Komorów (1999-2001) |
Na zdjęciu oznaczono : 1 - garaż 1 bcz 73 pz UK - później miejsce składowania sprzętu (MSS); 2 - garaż 1 bcz UK (sprzęt grupy konserwacyjnej "K"); 3 - rejon zakwaterowania 1 bcz UK; 3 - sztab brygady. |
Struktura organizacyjna Etat brygady przewidywał następującą strukturę organizacyjną: Z kolei struktura organizacyjna batalionu czołgów wyglądała następująco: - dowództwo i sztab; Niestety, brygadzie jak i batalionowi czołgów nie dane było na dłużej zagościć w nowych koszarach. W październiku 2001 r. w wyniku rozwiązania 4 Dywizji Zmechanizowanej brygadę rozformowano, a żołnierzy ją tworzących posłano, "celem dalszego pełnienia służby", w różne, często odległe garnizony. |
"Zanim doszło do rozformowania brygady, wydarzenia smutnego i bolesnego dla każdego żołnierza, pomimo krótkiego czasu jej funkcjonowania, wiele się wydarzyło. [...]. Powoli wszystko zaczęło się układać. Skończył się czas niepewności i obaw o dalszą przyszłość, swoją i swoich bliskich. Rodzące się zwykle w takich sytuacjach podziały i antagonizmy zeszły na dalszy plan. Wprawdzie żyliśmy już nową rzeczywistością, ale w większości znów razem. [...]. Z tą samą pasją, pomimo rozlicznych trudności, znów mogliśmy robić to na czym znaliśmy się najlepiej i tylko to się liczyło. [...]. Mimo wszystko, gdzieś tam, zaczęła wyrastać na nowo ułańska dusza i powoli rodziła się tęsknota za tym co minęło.To takie nasze pułkowe piętno - nasze dziedzictwo. I wtedy pojawiła się iskierka nadziei. Dzięki naszym niezawodnym ułanom - kombatantom, przy wsparciu dowództwa brygady i wielu, wielu ludzi dobrej woli, po przezwyciężeniu szeregu trudności natury formalno - prawnej i w wyniku długotrwałych uzgodnień na linii: Ministerstwo Obrony Narodowej - Związek Ułanów Karpackich - 5 KBZ w Gubinie doszło do rzeczy niebywałej. [...]. |
Pewnego wiosennego dnia, pocztą pantoflową, jak grom z jasnego nieba, gruchnęła wieść: jest decyzja, jest decyzja, decyzja jest. Jaka decyzja? O co chodzi? Z czystej ciekawości wielu z nas zadawało te pytania brygadowym "posłańcom". Nie wiecie, no nie, co z was za ludzie? - będziecie ułanami.
Z pewnym niedowierzaniem i raczej z dystansem do tego typu rewelacji
wróciliśmy, jak zwykle, do swojej roboty ale kiedy Janek, o pardon, mjr
Jan Rokosik - dowódca batalionu czołgów ogłosił nam oficjalnie tą nowinę
to ... zaczęło się istne szaleństwo. Wizje, plany, scenariusze. Pełna
improwizacja. Jak zawsze. [...]. Był to okres dość zdrowej "cichej rywalizacji", bo każdy chciał dać coś od siebie, a od tego pamiętnego dnia, w którym dotarła do nas wiadomość, że wachm. Czesław Jakubik ufundował dla nas sztandar, w batalionie zapanowała euforia w czystej postaci i ... zaczęła się ciężka praca, bo przecież wszystko musi wypaść dobrze i być na czas, jak na ułanów przystało i zwykle bywało. [...]. | ![]() mjr Jan ROKOSIK (zdjęcie późniejsze) |
Myślę,
że gdyby widzieli nas wtedy "przy i po robocie" Aleksander Kwaśniewski i Janusz Onyszkiewicz (ówczesny
Prezydent RP i Minister Obrony Narodowej) podpisujący formalne dokumenty w sprawie nadania sztandaru oraz
przejęcia przez batalion dziedzictwa i tradycji Ułanów Karpackich byliby z
nas dumni. Jak ...".[...]. - Nr 205/MON z 20 października 1999 r. (bcz UK 5 KBZ);Tak czy owak zawsze nurtowała mnie jedna sprawa. Jak to możliwe, że w tej nowej rzeczywistości (III RP) zawsze lub prawie zawsze wszystko było post factum. Mam tu na myśli decyzje MON w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej i ustanowienia dorocznego święta batalionu: - Nr 309/ MON z 19 listopada 2002 r. (4 bcz UK 3 BZL), które de facto ukazały się już po oficjalnym przejęciu tradycji. Czyżby znak czasu? Jak zawsze i zwykle bywało. Wybrane fragmenty z "Księgi oportunisty zwanego Koniem". |
W dniach 27 - 28 sierpnia 1999 r. odbył się kolejny, ale pierwszy w dotychczasowej historii batalionu czołgów 5 Kresowej Brygady zmechanizowanej Zlot Ułanów. W pierwszym dniu pobytu delegacja ułanów pod przewodnictwem Alfreda Florka i dowódcy batalionu czołgów dokonała odsłonięcia pomnika przeniesionego na teren batalionu z poprzedniej jednostki. |
Odsłonięcie pomnika 73 pz UK | ![]() | ![]() |
28 sierpnia 1999 r., po
raz drugi, odbyła się uroczystość nadania nazwy, barw i tradycji Pułku Ułanów
Karpackich, tym razem batalionowi czołgów 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej, oraz wręczenie sztandaru ufundowanego przez wachm. Czesława Jakubika,
Ułana Karpackiego na stałe mieszkającego w Stanach Zjednoczonych. Na tą doniosłą uroczystość fundator przybył z małżonką. Obecni byli także,
Sekretarz Związku Ułanów Karpackich, Augustyn Kozioł, Ułani Karpaccy z Anglii i Włoch, oraz z kraju, przedstawiciele:
|
![]() | ![]() |
![]() | ![]() |
04.05.2000 r. – dowódca batalionu czołgów Ułanów Karpackich wraz z pocztem sztandarowym w składzie: por. Andrzej Furman, chor. Przemysław Kopij, plut. Dariusz Januszkiewicz, bierze udział w centralnych obchodach 55 rocznicy zakończenia II wojny światowej w Warszawie. Poczet występuje w składzie pododdziałów, które dziedziczą tradycje jednostek, które zostały odznaczone Krzyżem Orderu Virtuti Militari. |
![]() |
Przed Grobem
Nieznanego |
25 - 27.08.2000 – po raz drugi swoje święto obchodził batalion czołgów
Ułanów Karpackich 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej. | ![]() |
24 - 26.08.2001 r. – w tym roku, w związku z reorganizacją jednostek wojskowych w Wojsku Polskim, zostaje rozwiązana 5 Kresowa Brygada Zmechanizowana, a tym samym batalion czołgów Ułanów Karpackich. Swoje święto, trzecie z kolei a zarazem ostatnie, gubiński batalion czołgów obchodził bardzo uroczyście. Wśród gości poza weteranami byli dawni dowódcy 73 pułku zmechanizowanego Ułanów Karpackich: gen. dyw. Mieczysław Stachowiak i ppłk dypl. Jarosław But, oraz dowódca 5 KBZ, płk dypl. Zbigniew Smok a także dowódca 3 BZL, płk dypl. Marian Kobielski. W
związku z nowa decyzją Ministra Obrony Narodowej, nazwa, barwy i tradycje Pułku
Ułanów Karpackich zostają przekazane do 4
batalionu czołgów 3 Brygady Zmechanizowanej Legionów im. Romualda Traugutta w Lublinie. |
|
I tak z przytupem zakończyła się krótka historia gubińskiego batalionu czołgów Ułanów Karpackich 5 Kresowej Brygady Zmechanizowanej. Pododdziału niezwykłego. To on jako pierwszy w Polsce, nie będąc oddziałem gospodarczym, otrzymał z rąk Prezydenta RP sztandar. To on zawsze chciał i był w czołówce, zawsze dumny ze swojego dziedzictwa. Żal było iść w Polskę, oj żal! |
Znaki rozpoznawcze bcz UK
Znaki rozpoznawcze używane przez batalion były
identyczne jak te pochodzące z 73 pułku zmechanizowanego Ułanów Karpackich. Ponadto
postanowiono na stałe przywrócić tak charakterystyczny ułański proporczyk uzupełniony o
palemkę, który umieszczono, zgodnie z obowiązującymi przepisami
ubiorczymi, na obszytym czerwoną lamówką berecie. Dodatkowo, na
mundurach wyjściowych żołnierzy batalionu, pojawiła się noszona na lewym
ramieniu oznaka rozpoznawcza. | Batalionowy
proporczyk na beret | ![]() Oznaka rozpoznawcza na mundur wyjściowy |
Legionowa brygada 3 Brygada Zmechanizowana Legionów im. Romualda Traugutta, podobnie jak 5 KBZ, została sformowana, na bazie rozformowywanej 3 Dywizji Zmechanizowanej o tej samej nazwie, w roku 1995. Jej pododdziały rozlokowane były w dwóch garnizonach: Lublin i Chełm. - dowództwo i sztab;
- kompanie: rozpoznania, saperów, zaopatrzenia, remontowa i medyczna.
Gotowość
bojową brygada ta osiągnęła z dniem 1 lipca 1995 r. i od tego momentu rozpoczęła
swoje funkcjonowanie w składzie 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Tadeusza Kościuszki. |
Od roku 2002 w brygadzie
rozpoczęła się restrukturyzacja. Wówczas rozformowano część
pododdziałów brygady. - dowództwo i sztab, - 3 batalion dowodzenia im. gen. broni Leona Berbeckiego, - 1 Kołobrzeski batalion zmechanizowany – Chełm, - 3 batalion zmechanizowany – Zamość, - 4 batalion czołgów Ułanów Karpackich, - 3 dywizjon przeciwlotniczy im. mjr Stanisława Małeckiego, - 3 Chełmski dywizjon artylerii samobieżnej – Chełm, - kompanie remontowa, zaopatrzenia, saperów. Żołnierze brygady oprócz wypełniania
obowiązków w kraju, wystawiali również składy do
misji zagranicznych min.: brali udział w V i IX
zmianie PKW Irak. | ![]() ![]() Odznaka i oznaka 3 BZL |
Reaktywacja czyli ułani w Lublinie Czasami tak się jakoś dziwnie składa, że ślepy los, potrzeba chwili a czasami coś zupełnie innego decyduje o przydziale stanowisk służbowych. |